E-Serbest Meslek Makbuzu Nedir?

Elektronik serbest meslek makbuzu (e-SMM), serbest meslek mensuplarının sundukları hizmet karşılığında yaptıkları tahsilatlar için elektronik ortamda düzenledikleri dijital belgelerdir. E-SMM Gelir Vergisi Kanunu’nun 6. maddesi kapsamında tanımlanan serbest meslek mensuplarının gerçekleştirdikleri mali işlemlerde kullanım zorunluluğu vardır.  Serbest Meslek Makbuzu, yeni bir belge türü olmayıp, kâğıt serbest meslek makbuzu ile aynı hukuki niteliklere sahiptir. Elektronik Serbest Meslek Makbuzu (E-Serbest Meslek Makbuzu): Elektronik belge biçiminde oluşturulmuş serbest meslek makbuzunu, E-Serbest Meslek Makbuzu uygulaması Başkanlık tarafından belirlenen standartlara uygun olarak serbest meslek makbuzunun elektronik ortamda oluşturulması, muhafazası, ibrazı ve raporlamasını kapsayan uygulamayı ifade etmektedir.

E-serbest meslek makbuzu, matbu serbest meslek makbuzunun elektronik ortamda düzenlenmiş halidir. Hukuki olarak matbu makbuzdan hiçbir farkı olmayan bu belge, muhatabının isteği doğrultusunda kağıt veya dijital ortamda iletilebilir. Makbuz genel olarak ticari faaliyetler için hazırlanan bir evraktır. Gelir Vergisi Kanunu uyarınca her meslek grubu mali işlemlerini kayıt altına almak için farklı çeşitlerde makbuz kesimi gerçekleştirir. Eğer Vergi Kanunu’nda serbest meslek olarak tanımlanan bir işe sahipseniz bu durumda e-SMM kullanmakla yükümlüsünüz.


Gelir Vergisi Kanunu’na göre bu evrakı hazırlamak ve kesmekle yükümlü serbest meslek mensupları şu şekildedir:

 

E-Serbest Meslek Makbuzu Kimlere Zorunlu?
 

• Mali Müşavirler

• Sanatçılar

• Rehberler

• Özel Laboratuvar Açan Kimyagerler

• Serbest Öğretmenler

• Yönetmenler

• Kendi bürosunu açan mimar ve mühendisler

• Hukuk bürosu olan avukatlar

• Yeminli Mali Müşavirler

• Veterinerler

• Menajerler

• Kendi muayenehanesinde çalışan doktorlar ve diş hekimler

• Ressamlar

• Danışmanlar

• Sağlık Memurları

• Noterler

Gibi meslek grupları, Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına dahil olarak mesleki faaliyetlerine ilişkin tahsilatları için kâğıt ortamda düzenlemiş oldukları Serbest Meslek Makbuzunu elektronik belge olarak elektronik ortamda düzenleyebilir, muhatabının talebi doğrultusunda elektronik veya kâğıt ortamda iletilebilir, elektronik ortamda muhafaza edip Gelir İdaresi Başkanlığı’na elektronik ortamda raporlayabilirler.
 

E-Serbest Meslek Makbuzu Özellikleri:

Meslek gruplarının farklılığına göre mali işlemler için kesilecek makbuz türlerinin özellikleri de değişiklik gösterir. E- serbest meslek makbuzunun usul ve esasları Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenir.  Belgenin belirlenen özellikleri ise şu şekildedir:

• Hukuki geçerlilik bakımından yazılı evrak ile aynı niteliği taşır.

• Elektronik ortamda düzenlenir.

• Belgenin onaylanması için serbest meslek mensubunun e-imzaya sahip olması gereklidir.

• Evrak dijital olarak düzenlenerek onaylandıktan sonra belirli bir süre arşivlenmeli/ saklanmalıdır.

• Serbest meslek mensubu hizmet veya mal sunduğu muhatabına makbuzun elektronik ya da yazılı nüshasını iletmekle yükümlüdür.

• Belgenin geçerliliğinin doğrulanabilmesi amacıyla üzerinde barkod veya karekod bulunmalıdır.

E-Serbest Meslek Makbuzu Başvurusu Nasıl Yapılır?

Serbest meslek mensupları iş faaliyetleri için makbuz kesimini elektronik ortamda 3 farklı şekilde başvuru yöntemi ile yapabilir. E-Serbest Meslek Makbuzu başvurusu Gelir İdaresi Başkanlığı portalı, doğrudan entegrasyon veya özel entegratörler aracılığı ile yapılabilir. Doğrudan entegrasyon; iş yerinizin bilgi işlem altyapısının doğrudan Gelir İdaresi Başkanlığı portalına entegre edilmesidir. GİB portalını kullanarak; şahsi e-imzanız ile Gelir İdaresi Başkanlığı’nın portalı üzerinden makbuz başvurusu yapabilirsiniz. Özel entegratör kullanarak ise belirli firmalar aracılığıyla işletmelerin GİB portalı ile bilgi işlem altyapısının entegre edilmesini sağlayabilirsiniz.  Özel entegratörler sayesinde herhangi bir efor sarf etmeden mesleki faaliyetleriniz için makbuz başvuru, düzenleme ve kesme işlemlerinizi tamamlayabilirsiniz.
 
 

EDM İle E-Serbest Meslek Makbuzuna Geçiş:

E-Serbest Meslek Makbuzuna geçiş için yapılması gerekenlerden biri de Mali Mühür veya E-İmza temin etmektir. Mali Mühür veya e-imza ’ya sahipseniz tüm işlemleri sizlere özel atanacak müşteri temsilcinizle yaparak hemen E-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına geçiş yapabilirsiniz. Ayrıca Mali Mühür ve E-İmza temini içinde özel müşteri temsilciniz sizler adına tüm  işlemlerinizi gerçekleştirebilir.
 

 
E-Serbest Meslek Makbuzu Nasıl Kesilir?

E-Serbest Meslek Makbuzu işlemlerini kendiniz yürütmek isterseniz GİB portalı üzerinden gerekli bilgileri doldurarak makbuz kesimini gerçekleştirebilirsiniz. Bunu yapabilmek için öncelikle vergi dairesinden meslek mükellefiyeti almalısınız. Beraberinde mevcutta kullandığınız bir E-İmzanız olmalı. Bu gereklilikleri taşıdıktan sonra GİB portalı üzerinde istenen bilgileri doldurmak suretiyle makbuz düzenleme işlemini tamamlayarak elektronik ortamda belgeyi PDF formatında kaydedebilirsiniz.


Elektronik ortamda oluşturulan E-Serbest Meslek Makbuzu belgesi E-İmza ile onaylanmalıdır. Belgenin yasal düzenlemelere uygun olarak kullanılması adına mal veya hizmet sunulan muhataba onaylı bir nüshası verilmeli; belge elektronik ortamda arşivlenerek saklanmalıdır.
 

E-Serbest Meslek Makbuzunda Yer Alması Gereken Bilgiler:

E-Serbest meslek makbuzunun hazırlanması, düzenlenmesi ve kesilmesinde evrağa işlenmesi gereken bazı bilgiler vardır. Bu bilgiler şu şekildedir;

• Serbest meslek mensubunun e-imzası ile onayı.

• Makbuzu düzenleyen meslek mensubunun unvanı, adı ve soyadı, hesap bilgileri, adresi ve işletmesinin kayıtlı olduğu vergi dairesi.

• Serbest meslek mensubundan hizmet veya ürün alan müşterinin adı, soyadı, TC kimlik numarası ve adresi

• Mali işleme söz konusu işlemde alınan paranın miktarı, alındığı tarih, stopaj kesintisi ve KDV bilgileri

• Belgenin düzenlenme tarihi ve numarası

E-Serbest Meslek Makbuzu Nasıl Sorgulanır?

E-Serbest Meslek Makbuzu sorgulama işlemi Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Portalı üzerinden gerçekleştirilebilir. Sorgulama işleminin gerçekleşmesi için gerekli bilgiler ise şu şekildedir:

• Satıcının vergi kimlik numarası veya T.C. Kimlik numarası

• E-Serbest Meslek Makbuzu numarası

• Brüt ücret

• Güvenlik kodu bilgilerinin eksiksiz girilmesi sonucunda portal üzerinden E-Serbest Meslek Makbuzu sorgulama işlemini kolaylıkla yapabilirsiniz.

E-Serbest Meslek Makbuzu Zorunluluğu Hakkında:

E-Serbest Meslek Makbuzu  zorunluluğu 2019 yılında Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından serbest meslek mensuplarına gerçekleştirilen tebliğ ile bildirilmiştir. 509 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Tebliği’ne göre söz konusu çalışanların en geç 1 Haziran 2020’ye kadar bu uygulamaya geçmesi gerektiği belirtilmiştir. Tebliğ kapsamında 1 Şubat 2020 itibariyle serbest meslek alanında faaliyet gösteren kişiler vergi mükellefi olarak bu uygulamaya tabidir. Ayrıca, ciro limitine bakılmaksızın her serbest meslek mensubu elektronik makbuz kesmekle mükelleftir. Eğer serbest meslek mensubu olarak çalışıyorsanız tüm iş faaliyetleriniz için e-SMM kesmeniz ilgili yasalar kapsamında zorunludur.
Gelir Vergisi Kanunu kapsamında serbest meslek mensubu olarak kabul edilen çalışanlar  E-Serbest Meslek Makbuzu zorunluluğuna tabidir. Hizmet ve ürünlerini müşteriye serbest meslek faaliyetleri kapsamında sunan çalışanlar işe başladıkları tarihi takip eden 3 ayın sonuna kadar elektronik makbuz uygulamasına geçiş yapmak zorundadır.